Giải phẫu mũi xoang và chức năng cơ bản của mũi xoang

Mũi và xoang là các cơ quan có vai trò quan trọng trong hệ hô hấp của con người, không chỉ thực hiện chức năng trong việc lọc và làm ẩm không khí trước khi vào phổi mà còn trong việc phát âm và khứu giác. Để hiểu rõ hơn hay cùng phòng khám Quang Hiền tìm hiểu giải phẫu mũi xoang, chức năng và tầm quan trọng của chúng

Tầm quan trọng của giải phẫu mũi xoang trong y học

Giải phẫu mũi xoang đóng vai trò quan trọng trong y học, là cơ sở giúp chúng ta hiểu rõ các bệnh lý liên quan như viêm mũi, viêm xoang, polyp mũi và nhiều bệnh lý khác. Khi nắm bắt được giải phẫu mũi xoang, các bác sĩ có thể đưa ra các phương pháp điều trị hiệu quả và phù hợp. 

Ví dụ, trong trường hợp viêm xoang, hiểu rõ vị trí và chức năng của từng xoang giúp bác sĩ xác định đúng khu vực bị viêm và áp dụng phương pháp điều trị đúng đắn. Tương tự, trong điều trị polyp mũi, việc hiểu rõ cấu trúc giải phẫu giúp bác sĩ phẫu thuật loại bỏ polyp một cách an toàn và hiệu quả.

Kiến thức về giải phẫu mũi xoang cũng hỗ trợ trong việc phát triển các kỹ thuật y học mới, cải thiện các phương pháp điều trị hiện tại và nâng cao chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Bệnh nhân khi được điều trị hiệu quả sẽ có khả năng hồi phục nhanh chóng, giảm thiểu các biến chứng và cải thiện sức khỏe tổng thể.

Giải phẫu mũi xoang

Bộ phận mũi, xoang là phần đầu tiên của hệ thống hô hấp, có nhiệm vụ chính là dẫn khí, làm sạch và sưởi ấm không khí trước khi vào phổi thông qua lớp niêm mạc chứa nhiều mạch máu, tuyến nhầy và tổ chức bạch huyết. Mũi bao gồm các bộ phận sau đây.

Mũi ngoài

Mũi ngoài nằm lồi lên ở phần giữa khuôn mặt, có hình dạng như một tháp ba mặt, trong đó mặt nhỏ nhất là hai lỗ mũi trước, còn hai mặt tháp còn lại chính là hai bên mũi.

Phía trên là gốc mũi, nằm giữa hai mắt, và một gờ dọc từ gốc mũi chạy xuống dưới gọi là sống mũi, kết thúc ở đỉnh mũi. Sau sống mũi là vách mũi, còn hai bên tương ứng là hai cánh mũi. Giữa vách mũi và cánh mũi là hai lỗ mũi trước. Giữa cánh mũi và má là rãnh mũi má.

Mũi trong (ổ mũi)

Cấu tạo của mũi trong bao gồm hai ổ mũi, nằm ngay dưới nền sọ và trên khẩu cái cứng. Hai ổ mũi được ngăn cách bởi vách mũi, thông với bên ngoài qua lỗ mũi trước và thông với hầu qua lỗ mũi sau. Mỗi ổ mũi có bốn thành như sau:

• Thành trong: có hai phần, phần sụn ở trước và phần xương ở sau. Phần sụn bao gồm trụ trong sụn cánh mũi lớn, sụn vách mũi và sụn lá mía mũi. Phần xương bao gồm mảnh thẳng đứng của xương sàng và xương lá mía.
• Thành ngoài: Tạo nên bởi xương hàm trên, xương mũi, xương lệ, mảnh thẳng xương khẩu cái, mê đạo sàng và mỏm chân bướm. Có các xương cuốn mũi (dưới, giữa, trên, và đôi khi thêm cuốn mũi trên cùng) tạo thành các ngách mũi tương ứng.
• Trần ổ mũi: Chúng được tạo nên bởi các xương: mũi, trán, sàng và thân xương bướm.
• Nền ổ mũi: Là khẩu cái cứng, ngăn cách ổ mũi và ổ miệng.

Ngoài ra, niêm mạc mũi lót mặt trong ổ mũi được liên tục với niêm mạc các xoang và niêm mạc hầu. Niêm mạc mũi cũng chia thành hai vùng: vùng khứu giác (gần trần ổ mũi, chứa các đầu mút thần kinh khứu giác) và vùng hô hấp (phần lớn phía dưới ổ mũi, chứa nhiều mạch máu, tuyến nhầy, tổ chức bạch huyết, có chức năng sưởi ấm, làm ẩm không khí, lọc bụi và sát trùng không khí trước khi vào phổi).

Các xoang cạnh mũi

Cấu tạo của xoang cạnh mũi gồm bốn đôi xoang sau đây:

• Xoang hàm trên: Là xoang lớn nhất trong các xoang cạnh mũi, với thể tích 15-30ml. Xoang nằm trong xương hàm trên và hai bên ổ mũi, có hình nón tháp với đỉnh là mỏm gò má của xương hàm trên và đáy la thành trong xoang hàm đổ vào ngách mũi giữa.
• Xoang trán: Gồm hai xoang trái và phải, cách nhau bởi vách xương trán và thường không cân xứng, đổ vào ngách mũi giữa qua ống mũi trán.
• Xoang sàng: Nằm trong mê đạo sàng, gồm 3-18 xoang nhỏ, chia thành ba nhóm. Các thành bên xoang sàng là xương giấy, là một vách xương rất mỏng ngăn cách xoang sàng với ổ mắt. Nhóm trước và giữa đổ vào ngách mũi giữa, nhóm sau đổ vào ngách mũi trên.
• Xoang bướm: Có 6 thành thứ tự thành trước, thành sau, thành dưới, thành trên và thành bên. Nằm trong thân xương bướm, đổ vào ngách mũi trên hoặc ngách mũi trên cùng.
• Thành trước: hay thành mũi, là thành tiếp cận nội soi và phẫu thuật – thành trước có lỗ thông xoang bướm
• Thành sau: tương ứng với tầng sâu của đáy sọ qua đó liên quan với xoang tĩnh mạch ngàng và các cơ quan dưới nhện
• Thành dưới: là trần của vòm họng
• Thành trên: Thành trên tiếp xúc với tuyến yên và vùng dưới đồi thị, ở phía trước tuyến yên có giao thoa thị giác
• Thành bên và thành ngoài liên quan với thần kinh thị giác và động mạch mắt

Chức năng của mũi

Dưới đây là những chức năng của mũi đối với hoạt động của cơ thể:

• Chức năng hô hấp: Mũi có chức năng làm ẩm, ấm, lọc, bảo vệ và loại bỏ bụi bẩn, được bao phủ bởi biểu mô niêm mạc đường hô hấp. Không khi trước khi vào phổi sẽ đi qua khoang mũi, các mạch máu thần kinh ở khu vực này sẽ hỗ trợ chức năng làm ấm và làm ẩm bằng cách kiểm soát lượng máu trong mô cương cứng trên cuốn mũi dưới và vách ngăn phía trước. 
• Chức năng khứu giác: Không khí đi vào mũi đến niêm mạc biểu mô khứu giác nằm ở đỉnh khoang mũi. Khi các chất tạo mùi bị mắc kẹt trong chất nhầy, chúng sẻ liên kết với các protein để cô đặc và hòa tan các hạt. Sau đó, các hạt này được gắn vào các thụ thể khứu giác trên lông mao, truyền các tín hiệu đến tế bào thần kinh khứu giác, rồi gửi tín hiệu qua dây thần kinh khứu giác (CNI) đến các tế bào thần kinh thứ cấp để xử lý cao hơn trước khi vào não.
  Chức năng phát âm: Hốc mũi tạo ra giọng mũi và tiếp thu những rung động của không khí trong khi phát âm, biến chúng thành những kích thích chủ trì sự phối hợp các cơ họng và thanh quản, đóng vai trò quan trọng trong phát âm.

Khám và điều trị bệnh lý liên quan đến mũi xoang tại phòng khám Quang Hiền

Như đã nói ở trên, các bệnh lý thường gặp liên quan đến mũi xoang rất nhiều. Phổ biến nhất là viêm mũi, viêm xoang, polyp mũi,… Mũi xoang còn có thể bị ảnh hưởng bởi các tình trạng khác như viêm họng, viêm amidan, viêm tai giữa, và các bệnh lý dị ứng.

Khi có các triệu chứng của các bệnh lý này, hãy đến ngay phòng khám Quang Hiền để được tư vấn khám và điều trị. Phòng khám Quang Hiền tự hào có đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm với hơn 10 năm trong lĩnh vực tai mũi họng. Bác sĩ tại đây đã đạt được nhiều chứng chỉ uy tín từ các tổ chức y tế danh tiếng như Hội đồng Kiểm định Giáo dục Dược (ACPE – Hoa Kỳ), Giáo Dục Y khoa Liên tục về Dược (CPE – Hoa Kỳ), và Hội Đồng Kiểm Định Giáo Dục Y Khoa Liên Tục (ACCME – Hoa Kỳ).

Các bệnh nhân đã điều trị tại Phòng khám Quang Hiền đều đánh giá cao về chất lượng dịch vụ và kết quả điều trị. Câu chuyện thành công của nhiều bệnh nhân là minh chứng rõ ràng cho sự uy tín và hiệu quả của phòng khám trong việc điều trị các bệnh về tai, mũi, họng.

Thông tin liên hệ Phòng khám Quang Hiền:

• Địa chỉ K27/2 Nguyễn Thành Hãn, TP. Đà Nẵng
• Tel: (+084) 0854451451 – 0904773546