Tình trạng nổi hạch, hoặc hạch cổ sưng là dấu hiệu thường gặp khi mắc các bệnh lý liên quan đến vùng đầu cổ, hoặc có thể là dấu hiệu rõ ràng của một số căn bệnh ung thư. Hạch có thể phân bổ ở nhiều nơi như nách, cổ, bẹn hoặc xương đòn với các đặc tính như rắn hoặc mềm; đau hoặc không; di động, ít di động và không di động do bám chặt vào mô. Để tìm hiểu cụ thể hơn về cách điều trị, phòng ngừa hạch ở cổ, hãy theo dõi bài viết dưới đây.
Tìm hiểu chung về hạch ở cổ
Hạch thường chìm và không thể nhận thấy, và có mối liên hệ chặt chẽ với nội mô. Hiện tượng nổi hạch, sưng hạch khi phải hoạt động mạnh mẽ để chống lại những căn bệnh, lý do vì hạch đảm nhận chức năng sản sinh và lưu trữ bạch cầu để ngăn ngừa các tác nhân gây bệnh.
Hạch ở cổ, nách, bẹn hoặc khớp cổ tay, xuất hiện với nhiều hình dạng khác nhau, như hình tròn, vô định hình hoặc chùm hạch nhỏ dính liền vào nhau hoặc bám chặt vào các mô xung quanh. Ngoài ra, hạch có thể mềm, hoặc rắn chắc; di động hoặc không di động; có thể đau và không đau khi sờ vào.
Tại sao lại bị nổi hạch ở cổ?
Một số lý do khiến các vị trí như nách, cổ, bẹn bao gồm:
1/ Bệnh về máu
- Bạch cầu hấp: Hạch to mềm và thường xuyên di chuyển, hầu như xuất hiện ở các vùng có hạch như cổ, bẹn hoặc nách, và đây chỉ là triệu chứng phụ.
- Bạch cầu mạn thể lympho: Hạch nhiều nhưng bé, có thể di động và phát triển nhanh, thường xuất hiện ở cổ, nách, bẹn.
- Hạch Hodgkin: Phổ biến hơn ở nam, hạch phát triển ở hố thượng đòn trái sau đó lan đến vùng cổ, có đặc điểm là rắn, không có dấu hiệu như: dính vào da, đau đớn hay hóa mủ. Sau mỗi đợt sốt, hạch sẽ to thêm hoặc xuất hiện các hạch khác.
2/ Người bệnh có viêm nhiễm ở vị trí: xoang mũi, viêm amidan, hoặc nướu răng,…
3/ Tình trạng sức khỏe: có thể trạng, cơ địa gầy, yếu. Trong vài trường hợp, hạch có thể tự khỏi nếu sức khỏe tổng quát được cải thiện.
4/ Giang mai
Hạch ở cổ thường xuất hiện nhiều ở giang mai giai đoạn 2. Ở giai đoạn khởi nguyên, hạch sẽ nổi to gần bẹn, khoảng 4-5 hạch nhỏ, rắn và không đau.
5/ Lao hạch
Ở lao hạch thì có đặc điểm là kích thước hạch nhỏ và không đều nhau, các hạch này không gây đau đớn.
6/ Bệnh ung thư
- Ung thư hạch: Hạch to, rắn, có thể di động nhưng rất ít, bao gồm hạch riêng lẻ và cả trường hợp hạch dính vào nhau. Triệu chứng đi kèm có thể bao gồm đau, phù nề tại vị trí xuất hiện hạch.
- Ung thư di căn: Ung thư vú, ung thư dạ dày sẽ có nguy cơ nổi hạch cổ. Đặc biệt, các bệnh lý ung thư vùng đầu cổ đều sẽ xuất hiện hạch cổ.
Triệu chứng thường gặp khi nổi hạch ở cổ
Hạch ở cổ thường cứng, nhỏ, khi sưng có thể đau hoặc không, tùy vào các triệu chứng như:
- Nổi lên hạch bằng hạt đậu hoặc có thể lớn hơn ở vị trí hạch bạch huyết (có thể sờ và nhìn thấy).
- Khối sưng dai và có thể đau (hoặc không) khi sờ.
- Khối u có kích thước tăng dần và xuất hiện đột ngột.
- Sự mở rộng của các hạch
- Khó khăn khi thở, nghẹt mũi, đau họng.
Hạch bạch huyết ở cổ có thể kèm theo các dấu hiệu:
- Sốt, cơ thể uể oải, đổ mồ hôi nhiều về đêm.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân.
- Đau họng, khớp, hoặc đau răng.
- Phát ban.
- Có dấu hiệu nhiễm trùng tại đường hô hấp trên.
Xem thêm: Quy trình nội soi tai mũi họng, 6 trường hợp chống chỉ định
Phân biệt hạch lành tính và ác tính
Hạch lành tính có thể thuyên giảm, tùy vào nguyên nhân nổi hạch. Tuy nhiên, đối với hạch ác tính thì có thể là dấu hiệu của những bệnh lý nguy hiểm. Bệnh nhân cần phân biệt triệu chứng của ác tính và lành tính để có biện pháp kịp thời hơn:
Hạch ở cổ lành tính
Một số trường hợp có thể xem là hạch lành tính:
- Hạch sưng, đau: Lý do khiến hạch ở cổ xuất hiện chủ yếu đến từ viêm nhiễm ở các vùng đầu cổ. Những hạch ở vùng này thường nhỏ dần và biến mất khi viêm nhiễm thuyên giảm hoặc được điều trị triệt để.
- Dính thành chùm: Đa phần các trường hợp nổi hạch ở cổ cũng có thể đến từ chùm lao hạch. Bệnh lý lao hạch có đặc điểm là dính lại thành chùm nhỏ, không đau và không thấy khi sờ. Lao hạch có thể điều trị bằng thuốc theo bác sĩ chỉ định, kê đơn, và ít khi lây nhiễm.
- U bã đậu: Tuy u bã đậu không phải là triệu chứng hạch ở cổ, nhưng thường xuyên bị nhầm lẫn với hạch. U bã đậu là những nang hoặc u lành.
Hạch ở cổ ác tính
Hạch ở cổ ác tính có thể đến từ ung thư hạch bạch huyết hoặc ung thư cơ quan khác di căn, cụ thể là: U lympho, hodgkin hoặc ung thư hệ hô hấp, ung thư vú, và ung thư dạ dày. Tùy vào tình trạng bệnh lý mắc phải mà hạch cổ có thể xuất hiện nhiều hoặc riêng lẻ, có thể rắn chắc hoặc dai, mềm.
Một đặc điểm mà người bệnh cần lưu ý nữa là hạch ở cổ ác tính sẽ dính chặt vào các mô xung quanh, cứng, chắc, gây ra đau đớn khi sờ vào và không có bờ rõ ràng. Đặc biệt, hạch ở dưới cổ hoặc mọc sát xương đòn có thể là dấu hiệu cho thấy người bệnh đang mắc ung thư.
Hạch ở cổ cũng có thể dẫn đến một vài biến chứng nguy hiểm
Những biến chứng có thể xảy ra khi người bệnh phát hiện hạch ở cổ bao gồm:
- Khàn giọng, ho nhiều.
- Tăng nguy cơ đông máu vì mạch máu bị chèn ép.
- Chèn ép đường hô hấp, gây ra khó thở.
- Tắc nghẽn dẫn lưu bạch huyết và gây ra sưng tại vị trí này.
Điều trị nổi hạch ở cổ như thế nào?
Nếu muốn biết dấu hiệu, nguyên nhân nổi hạch cổ đến từ đâu, bạn nên đến thăm khám tại các cơ sở y tế và làm một số xét nghiệm sau khi được hướng dẫn. Trường hợp hạch ở cổ lành tính sẽ được bác sĩ chỉ định điều trị nội khoa. Mặt khác, nếu nghi ngờ dấu hiệu ung thư, bác sĩ sẽ dùng máy nội soi để quan sát vùng hạch, một số vị trí nội soi gồm: mũi, họng, thanh quản, dạ dày,…
Ngoài ra, bác sĩ sẽ lấy mẫu da cổ ở vùng hạch nổi để xét nghiệm và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.
Khi nào cần thăm khám y tế?
Khi hạch ở cổ bắt đầu lan rộng, triệu chứng rõ rệt cho thấy cơ thể đang chống lại nhiễm trùng, đặc biệt, trẻ em cần thăm khám ngay nếu phát hiện hạch lớn hơn 0.5 inch (~1,3 cm).
Một số triệu chứng đi kèm khác gồm
- Sốt nhiều lần, mỗi khi sốt xuất hiện hạch mới.
- Hạch có màu đỏ, hoặc hạch ngày càng lan rộng.
- Sờ vào thấy hạch rắn bất thường.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân.
Nếu hạch lành tính và nguyên nhân đến từ viêm nhiễm, bác sĩ có thể kê đơn thuốc cho bệnh nhân. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng sẽ được kê đơn thuốc, mà còn cân nhắc:
- Hạch do viêm nhiễm cấp tính: thường được theo dõi trong 2-4 tuần để cân nhắc khả năng hồi phục.
- Hạch dai dẳng > 4 tuần: bác sĩ có thể yêu cầu đánh giá chuyên sâu nhằm loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng.
Nếu hạch kèm dấu hiệu bất thường cần thăm khám ngay, một vài biểu hiện như:
- Hạch lan rộng, không giảm và càng lúc càng phát triển.
- Hạch có màu đỏ, rắn bất thường hoặc người bệnh đau đớn kéo dài ở vùng hạch.
- Sốt nhiều lần, kéo dài.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân.
- Mỗi đợt sốt nổi lên một hạch mới.
Thông thường, hạch bạch huyết thường trở lại kích thước cũ sau khi nhiễm trùng trong vòng 2-3 tuần. Trường hợp không giảm hoặc vẫn còn đau sau thời gian này thì bệnh nhân cần liên hệ với bác sĩ để được thăm khám và có hướng xử trí kịp thời.
Phòng ngừa triệu chứng nổi hạch ở cổ
Để phòng ngừa này, ngăn ngừa sự quay lại của hạch, bệnh nhân cần lưu ý:
- Chế độ dinh dưỡng phù hợp, bổ sung đầy đủ vitamin
- Thể dục, thể thao điều độ, cải thiện sức khỏe tổng quát
- Nghỉ ngơi hợp lý, tránh làm việc quá sức.
- Giữ gìn vệ sinh cá nhân nói chung và vệ sinh răng miệng nói riêng
- Với trẻ nhỏ thì cần được tiêm vacxin phòng lao hạch.
- Khám sức khỏe khi nghi ngờ hoặc phát hiện các triệu chứng trên.
- Tránh tiếp xúc với người mắc bệnh lao.
- Tiêm phòng đầy đủ các vaccine theo lịch, không chỉ vaccine lao.
- Kiểm soát tốt các bệnh lý nền (nếu có).
- Tầm soát định kỳ với người có nguy cơ cao.
Xem thêm: Viêm amidan có ho không? Cách điều trị thế nào?
Có thể thấy, hạch ở cổ đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể lành tính không gây nhiều đau đớn hay khó chịu. Mặt khác, hạch ác tính tuy không nguy hiểm nhưng lại là triệu chứng của các bệnh lý ung thư.
Nếu xuất hiện hạch ở cổ nhưng bạn không thể phân biệt dù đã tham khảo bài viết trên. Hãy liên hệ ngay với bác sĩ, hoặc đến trực tiếp tại các phòng khám, cơ sở y tế uy tín để nhận được thăm, khám kịp thời, tránh tình trạng chuyển biến nghiêm trọng.
- Facebook: Phòng Khám Quang Hiền
- Tel: (+084) 0904773546